Xác minh điều kiện thi hành án dân sự là việc thu thập thông tin về tiền, tài sản của tổ chức, cá nhân phải thi hành án tại cơ quan, tổ chức, cá nhân đang nắm giữ thông tin hoặc quản lý tài sản, tài khoản của người phải thi hành án. Đây là một căn cứ quan trọng để việc thi hành án dân sự được xử lý đúng pháp luật với các bước tiếp theo. Thông qua việc xác minh sẽ cho thấy người phải thi hành án có hay chưa có điều kiện thi hành án, làm cơ sở cho việc tổ chức thi hành dứt điểm việc thi hành án hoặc giải quyết việc thi hành án theo quy định của pháp luật. Vì vậy, trong mọi trường hợp thi hành án dân sự đều không thể bỏ qua việc xác minh điều kiện thi hành án.
Theo quy định tại Điều 31 Luật Thi hành án dân sự năm 2008 sửa đổi bởi Khoản 13 Điều 1 Luật Thi hành án dân sự sửa đổi 2014 thì đơn yêu cầu thi hành án phải có thông tin về tài sản hoặc điều kiện thi hành án của người phải thi hành án. Như vậy, một điều kiện quan trọng để cơ quan thi hàn án dân sự nhận đơn yêu cầu thi hành án là “thông tin về tài sản hoặc điều kiện thi hành án của người phải thi hành án” mà người được thi hành án phải cung cấp. Để có được thông tin về tài sản hoặc điều kiện thi hành án của người phải thi hành án thì người được thi hành án phải tự mình xác minh điều kiện thi hành án của người phải thi hành án, tuy nhiên vì nhiều lý do khác nhau, việc tìm kiếm thu thập thông tin về tiền, tài sản của người phải thi hành án đối với người dân là vô cùng khó khăn dẫn đến không đủ điều kiện yêu cầu thi hành án. Trong trường hợp này, người dân đã có thêm một lựa chọn để tổ chức Thừa phát lại xác minh và cung cấp thông tin về điều kiện thi hành án của người phải thi hành án làm căn cứ yêu cầu bản án được thi hành.
Khi Thừa phát lại xác minh điều kiện thi hành án. Kho bạc Nhà nước, Bảo hiểm xã hội, cơ quan đăng ký quyền sử dụng đất, cơ quan đăng ký giao dịch bảo đảm, cơ quan đăng ký tài sản khác và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan phải thực hiện yêu cầu của Thừa phát lại về xác minh điều kiện thi hành án và chịu trách nhiệm về nội dung thông tin đã cung cấp.
Thừa phát lại có quyền xác minh số dư tài khoản, tiền gửi, tài sản gửi của người có nghĩa vụ thi hành án tại các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài theo quy định của pháp luật.
Thừa phát lại có quyền xác minh điều kiện thi hành án liên quan đến việc thi hành án mà vụ việc đó thuộc thẩm quyền thi hành của các Cơ quan thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh, thành phố nơi đặt Văn phòng Thừa phát lại. Khi thực hiện việc xác minh, Thừa phát lại có quyền xác minh ngoài địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi đặt Văn phòng Thừa phát lại trong trường hợp đương sự cư trú, có tài sản tại địa phương đó.
Người được thi hành án, người phải thi hành án, người có quyền, lợi ích liên quan đến việc thi hành án thỏa thuận với Văn phòng Thừa phát lại về việc xác minh điều kiện thi hành án. Văn bản thỏa thuận phải có các nội dung chủ yếu sau:
- Nội dung cần xác minh, trong đó nêu cụ thể yêu cầu xác minh về điều kiện tài sản hay các điều kiện khác của đương sự;
- Thời gian thực hiện việc xác minh;
- Chi phí xác minh...
- Quyền, nghĩa vụ của các bên;
- Các thỏa thuận khác (nếu có).
